OKB NEDİR?
Halk arasında takıntı hastalığı olarak da bilinen obsesif kompulsif bozukluk (OKB).Tekrar eden düşünceler ve buna bağlı olarak tekrarlanan hareketlerin yapıldığı tedavi edilebilir bir hastalıktır.
OBSESYON
Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, mantık dışı olduğunu bildiği halde zihninden uzaklaştıramadığı sürekli tekrar eden düşünce, fikir ve dürtülerdir. Bunlar kişide yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olur.
KOMPULSİYON
Obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak için yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN NEDENLERİ/ TETİKLEYİCİLERİ NELERDİR?
İlk derinlemesine çalışmayı Freud yapmıştır. Aslında obsesif kişilerin psikoseksüel gelişimde anal döneme tekabül eden olaylardan kaynaklandığını söylemiştir. Fakat nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Bu konu üzerinde yapılan araştırmalar biyolojik ve çevresel faktörlerin OKB ile ilişkili olabileceğini göstermiştir.
Genetik nedenler
OKB’li hastaların anne-babalarında ve diğer birinci derece akrabalarında OKB’nin sıklıkla görülmesi genetik olabileceğini göstermiştir.
Beyin işlevlerinde bozulma ve serotonin
Beyin üzerinde yapılan araştırmalarda beynin bazı bölgelerinde ve özellikle de beyin içindeki sinirsel iletimde önemli rolü olan serotonin maddesinin düzensizliği hastalığın gelişimini tetiklediği düşünülür.
Çocukluk çağı travmaları
Çocukluk döneminde yaşanan cinsel istismar, taciz, ebeveynin kaybedilmesi ve/veya aile içi şiddet gibi travmalara maruz kalan insanların ilerdeki yaşamlarında önemli bir stres yaşantısıyla karşılaşması ardından (tetikleyici) OKB’nin ortaya çıkabilmesi erken çocukluk dönemlerinin bu hastalığın gelişiminde önemli rol oynadığını göstermiştir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK ÇEŞİTLERİ
Bulaşma obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu
Kişinin bedenine ve eşyalarına kir, toz, mikrop, idrar gibi etkenlerin bulaşmasından kaynaklı oluşan düşünceler ve bu düşünceleri yok etmek için yaptığı davranışlardır.
Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu
Ocak, kapı, pencere, elektrikli aletlerin prizde takılı kaldığı yönündeki kuşkularından emin olmak için tekrar tekrar kontrol etmesi şeklinde ortaya çıkan belirtidir.
Elinde olmadan başkalarına zarar verecek derecede saldırgan davranışlar sergilemek
Simetri-düzen obsesyon ve kompulsiyonları
Hastalar eşyaların simetrisi konusunda bir takıntıya sahiptir.
Biriktirme / saklama kompulsiyonları
Halk arasında bilinen adı ile istifçilik, kişilerin değersiz, kullanılmayan ve sağlıksız bir ortam yaratan neredeyse her eşyayı saklamaları, biriktirmeleri veya atmamaları olarak tanımlanabilir.
Sayma kompulsiyonlar
Herhangi bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünür.
Cinsel içerikli obsesyonlar
İstenmeyen düşüncelerdir. Kişide stres yaratır ve çok nadir cinsel arzu uyandırır. Kişi düşüncelerinden utanç duyar ve kendisinden iğrenir. Birçok OKB hastası cinsel takıntıları yüzünden kendilerini tacizci, günahkâr, sapık ve pedofili olarak görür.
Uğurlu uğursuz sayılar, batıl itikatlar, renkler gibi olgularda da obsesif kompülsif bozukluklar arasında yer almaktadır.
Kişinin kültürel değerlerinden farklı olan, kendine has bazı inanışları, davranışları, uğurlu ya da uğursuz saydığı sayı, gün ve renklerinin olması.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK ÇEŞİTLERİ
Bulaşma obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu
Kişinin bedenine ve eşyalarına kir, toz, mikrop, idrar gibi etkenlerin bulaşmasından kaynaklı oluşan düşünceler ve bu düşünceleri yok etmek için yaptığı davranışlardır.
Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu
Ocak, kapı, pencere, elektrikli aletlerin prizde takılı kaldığı yönündeki kuşkularından emin olmak için tekrar tekrar kontrol etmesi şeklinde ortaya çıkan belirtidir.
Elinde olmadan başkalarına zarar verecek derecede saldırgan davranışlar sergilemek
Simetri-düzen obsesyon ve kompulsiyonları
Hastalar eşyaların simetrisi konusunda bir takıntıya sahiptir.
Biriktirme / saklama kompulsiyonları
Halk arasında bilinen adı ile istifçilik, kişilerin değersiz, kullanılmayan ve sağlıksız bir ortam yaratan neredeyse her eşyayı saklamaları, biriktirmeleri veya atmamaları olarak tanımlanabilir.
Sayma kompulsiyonlar
Herhangi bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünür.
Cinsel içerikli obsesyonlar
İstenmeyen düşüncelerdir. Kişide stres yaratır ve çok nadir cinsel arzu uyandırır. Kişi düşüncelerinden utanç duyar ve kendisinden iğrenir. Birçok OKB hastası cinsel takıntıları yüzünden kendilerini tacizci, günahkâr, sapık ve pedofili olarak görür.
Uğurlu uğursuz sayılar, batıl itikatlar, renkler gibi olgularda da obsesif kompülsif bozukluklar arasında yer almaktadır.
Kişinin kültürel değerlerinden farklı olan, kendine has bazı inanışları, davranışları, uğurlu ya da uğursuz saydığı sayı, gün ve renklerinin olması.
HER TEKRAR EDİLEN DÜŞÜNCE VE DAVRANIŞLAR OKB Mİ SAYILIR?
ANCAK
Bu yapılan davranışlar günlük işlevlerimizi etkileyecek, kısıtlayacak şekildeyse bir uzmandan yardım alınmalıdır.
Örneğin; Bir kişinin evden çıkarken kapıyı kitledim mi acaba diye kuşkuya düşüp kontrol etmek istemesi gayet olağan bir durumdur ancak kontrol ettikten sonra geri dönüp tekrar kontrol etmesi, bunu sürekli tekrarlaması, bunun üzerine fazla zaman harcaması hatta bunu çok kez tekrar ettiği için bir şeylere geç kalması hastalık olarak değerlendirilebilmelidir.
TEDAVİ
Erişkin gruplarda ilaç tedavisinin ve psikoterapinin birlikte uygulanması önerilir.
